OTWARTY NABÓR na konferencję naukową „Kto jest za czwartą ścianą? Teatr partycypacyjny”

Przez ostatnie kilkanaście lat w polskim teatrze coraz więcej mówiło się o partycypacji, coraz częściej burzono czwartą ścianę i włączano do spektaklu widownię. Nastąpiła zmiana w postrzeganiu publiczności teatralnej, która przestaje być grupą biernych obserwatorów i obserwatorek, a staje się aktywnymi uczestnikami i uczestniczkami widowiska. Do działań teatralnych coraz częściej zaprasza się grupy społeczne, które dotychczas były z nich wykluczane. Partycypacja w teatrze nie jest jednak zupełnie nierozpoznanym polem – w ostatniej dekadzie powstało wiele tego typu spektakli i projektów. Strategie partycypacyjne zyskały dojrzałość i wydaje się, że nie są już polem całkowitej improwizacji i eksperymentów.

 

Ale co to właściwie znaczy „partycypacja”? Jako organizatorki konferencji wyszczególniamy trzy główne płaszczyzny, na których zachodzi proces partycypacji widowni w teatrze:

 

1. Partycypacja w obrębie spektakli – spektakle, które próbują kwestionować sztywny podział na scenę i widownię, a przede wszystkim sprawić, by publiczność nie była jedynie grupą pasywnych odbiorców, ale miała wpływ na przebieg spektaklu i jego finalny kształt.

2. Partycypacja wokół spektakli – instytucje teatralne, które starają się nawiązać bezpośredni kontakt z widownią poprzez szeroki wachlarz działań pedagogiczno-teatralnych opartych na twórczych relacjach ze swoją publicznością.

3. Partycypacja w pracy nad spektaklem – spektakle, które w procesie twórczym zakładają udział danej grupy społecznej, najczęściej niezwiązanej z zawodowym teatrem, występującej zazwyczaj w roli aktorów/aktorek bądź grupy eksperckiej; są tworzone często w trybie pracy warsztatowej.

 

 

W procesie partycypacji rosnące znaczenie zyskują pedagodzy i pedagożki teatru. Zwracają uwagę na to, że widownia to niejednolita grupa odbiorców z różnymi potrzebami, chcąca aktywnie korzystać z oferty teatralnej i mająca wiele do zaoferowania. Również reżyserzy i reżyserki zaczynają zauważać potencjał tkwiący w widowni teatralnej postrzeganej jako wspólnota, z którą można razem tworzyć spektakl. Część z nich chętnie wykorzystuje w produkcji spektakli narzędzia pracy twórczej wypracowane przez pedagogikę teatru.

W teatralnym dyskursie coraz większy nacisk kładzie się na etykę procesu pracy. Następuje powolna zmiana w myśleniu ludzi teatru o tym z kim, o czym i jak można robić spektakl. Do silnie zhierarchizowanych teatrów instytucjonalnych wkraczają spektakle współtworzone przez społeczności czy tworzone wspólnie z publicznością. Odsłaniają one inną, świeżą perspektywę, a także dają nowe narzędzia twórcze.

Warto również zadać sobie pytanie, czy za tymi wszystkimi pięknymi ideami inkluzywności, kolektywności, demokratyzacji i partycypacji idzie rzeczywiste, skuteczne działanie? Czy ten rodzaj pracy jest doświadczeniem naprawdę emancypującym? Czy pozwala na prawdziwą, a nie jedynie pozorną partycypację? Czy kultura danej grupy społecznej nie jest przypadkiem zawłaszczana? Czy artyści faktycznie pragną dialogu ze społecznościami? Czy to zjawisko nie jest jedynie kwestią mody?

 

Serdecznie zapraszamy do wystąpienia podczas konferencji podjęcia tematów z zakresu współczesnego polskiego teatru partycypacyjnego, między innymi:

– pedagogiki teatru i edukacji teatralnej,

– teatru społecznego i angażującego,

– publiczności teatralnej oraz pytania o status widza teatralnego,

– polemiki oraz krytyki tych zjawisk, refleksji nad skutecznością tych działań,

– szeroko pojętych procesów łamania czwartej ściany w teatrze i kwestionowania standardowych struktur teatralnych.

 

 

Zgłoszenia i informacje organizacyjne:

Konferencja odbędzie się 25 i 26 kwietnia 2023 roku w Teatrze Collegium Nobilium (ul. Miodowa 22/24, Warszawa).

Udział w konferencji jest bezpłatny.

 

Zgłoszenia do wystąpienia w konferencji prosimy przesyłać do 3 marca 2023 roku przez formularz dostępny pod linkiem: https://forms.gle/2tSTuyZoDHvfxTSKA

Abstrakt nie powinien przekraczać 1000 wyrazów oraz zawierać afiliację z tytułem wystąpienia. Informacja o zakwalifikowaniu wybranych zgłoszeń zostanie ogłoszona do 12 marca wraz ze wstępnym harmonogramem konferencji.

 

Zachęcamy do pobrania broszury informacyjnej dotyczącej konferencji.

W razie jakichkolwiek pytań i wątpliwości prosimy o kontakt przez maila:  teatr.partycypacyjny@gmail.com

 

___

Organizatorki: Natalia Cierniak i Aleksandra Urban, studentki I roku studiów magisterskich Wiedzy o Teatrze

Organizator: Koło Badawcze WOT Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie

Konsultacje naukowe: dr hab. Joanna Krakowska

Projekt graficzny: Ewa Wagner