Konferencje
- Giessen i inni. Transdyscyplinarne nauczanie teatru – międzynarodowe sympozjum, 4-5 lipca 2017
- Kto to był Erwin Axer? – ogólnopolska konferencja naukowa, 20-21 października 2017
- Kobiety w teatrze 1918-1989. Cicha obecność? – studencko-doktorancka konferencja naukowa, 23-24 kwietnia 2018
- Zmiana – teraz! O czym milczeliśmy w szkołach teatralnych – międzynarodowa konferencja, 7-8 października 2019
- Kilka słów o Konradzie Swinarskim – ogólnopolska konferencja naukowa w 90. rocznicę urodzin reżysera – 14 listopada 2019
[pełne informacje o wydarzeniach znajdują się poniżej]
Giessen i inni. Transdyscyplinarne nauczanie teatru
Instytut Teatrologii Stosowanej (Angewandte Theaterwissenschaft), powstały w 1982 roku na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Giessen (Niemcy) z inicjatywy polskiego krytyka, Andrzeja Wirtha i teoretyka teatru Hans-Thiesa Lehmanna, jest wciąż jednym z najbardziej wpływowych miejsc kształcących twórców teatru i teoretyków w Europie. Działając w opozycji zarówno do akademickich wydziałów dramatu, jak i do wyższych szkół artystycznych, Instytut ukształtował kilka pokoleń absolwentów w nowym paradygmacie integrującym teorię z praktyką, w oparciu o zespołową pracę projektową, z wykorzystaniem technik badawczych (research-based practice). Od 2003 do 2011 roku wydziałem kierował uznany reżyser teatralny i kompozytor, Heiner Goebbels. Wśród absolwentów znajdują wiodący twórcy teatru eksperymentalnego, m.in. Réne Pollesch, Gob Squad, She She Pop, Rimini Protokoll, Showcase Beat Le Mot.
Międzynarodowe sympozjum „Giessen i inni – transdyscyplinarne nauczanie teatru” bierze ten niemiecki model jako punkt wyjścia do refleksji nad praktykami transdyscyplinarnego kształcenia na innych wydziałach teatralnych w Europie. Oddając sprawiedliwość 35-letniej historii istnienia Instytutu w Giessen, chcemy także zadać pytanie o aktualność jego metod kształcenia w kontekście zmieniającej się rzeczywistości społecznej i sytuacji na rynku sztuki. W tym celu warto przyjrzeć się innym modelom studiów teatralnych w Europie, takim, jak brytyjski model Practice as Research czy międzynarodowe magisterskie studia rezydencyjne DasArts w Amsterdam University of Arts, które z powodzeniem realizują paradygmat praktyczno-teoretyczny, choć zgoła innymi metodami.
Wykład otwierający sympozjum wygłosił prof. Heiner Goebbels, wybitny reżyser teatralny i kompozytor, który kierował Instytutem Teatrologii Stosowanej w latach 2003- 2011 roku. Wśród zaproszonych mówców są także prof. Paul Allain (Kent University, Canterbury), prof. Richard Gough (University of South Wales, Cardiff) oraz prof. Marijke Hoogenboom (Amsterdam University of the Arts). Podczas sympozjum zaprezentuje swoje referaty również kilkunastu praktyków, badawczy i wykładowców akademickich z Belgii, Czech, Łotwy, Polski, Szwecji i Wielkiej Brytanii.
PROGRAM SYMPOZJUM
4 lipca
09:30 – 10:00 Rejestracja
10:00 – 10:10 Wprowadzenie
10:10 – 12:15 PANEL 1: Niemcy, Holandia, Polska: 3 tradycje – 3 modele
- KEYNOTE: Heiner Goebbels, Institut für Angewandte Theaterwissenschaft, Gießen – Szkoła giesseńska nie istnieje
- KEYNOTE: Marijke Hoogenboom, Amsterdam University of the Arts – Trzy sceny z akademii sztuki: szkoła profesjonalna, szkoła dyletancka, szkoła lokalna
- Tomasz Plata, Akademia Teatralna w Warszawie – WoT od nowa: praca z teatrem
PROWADZENIE: Waldemar Raźniak, Akademia Teatralna w Warszawie
12:15 – 13:00 Przerwa kawowa i czas na zwiedzenie instalacji studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego przygotowanej pod opieką dr Ewy Bal
13:00 – 14:50 PANEL 2: Teatr w użyciu
- Ewa Bal, Uniwersytet Jagielloński – „Poznanie przez działanie”. Badanie przedstawień lokalności oraz lokalność jako przedstawienie
- Bogna Burska, Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku – Przestrzenna forma tekstu – na styku sztuk wizualnych i teatru
- Małgorzata Lipska, Uniwersytet Warszawski – Teatrologia w Tel Awiwie i nie tylko – uwagi o szkolnictwie teatralnym w Izraelu
- Brano Mazuch, DAMU (Divadelní fakulta AMU v Praze) – Kierunek: Directing of Devised and Object Theatre na DAMU
- Justyna Sobczyk, Instytut Teatralny i Zofia Dworakowska, Uniwersytet Warszawski – Studia Pedagogika Teatru w Warszawie jako laboratorium demokratycznych praktyk artystycznych
PROWADZENIE: Agata Adamiecka-Sitek, Instytut Teatralny w Warszawie
5 lipca
10.00 – 12:15 PANEL 3: Szkoła ciała
- KEYNOTE: Prof. Paul Allain, Kent University, Canterbury – Trening aktorski z wykorzystaniem technik cyfrowych
- Tomasz Ciesielski, Uniwersytet Łódzki – Sens-akcja – praktyka-jako-badanie rozpoznana ex-post
- Małgorzata Jabłońska, Uniwersytet Jagielloński – Myślenie ruchem – kilka uwag o zajęciach praktycznych na uniwersytecie
- Kent Sjöström i Liv Kaastrup Vesterskov, Malmö Theatre Academy, Lund University – Ciało przemyślane na nowo
PROWADZENIE: Zofia Smolarska, Akademia Teatralna w Warszawie
12:15 – 12:45 Przerwa
12:45 – 14:20 PANEL 4: Teoria – praktyka – praca
- Weronika Szczawińska, Akademia Teatralna w Warszawie – Teoretyczne demokracje, praktyczne instytucje. O polskich problemach z integrowaniem teatralnej „teorii” i „praktyki”
- Kasia Lech, Canterbury Christ Church University – Cultorosity czyli ciekawość kulturalna: studenci teatrologii i performatyki jako ambasadorzy równości i różnorodności
- Zane Kreicberga, LAC (Latvian Academy of Culture) – Myśląc na głos. Proaktywna edukacja a krótkowzroczny rynek – co dalej?
- Hendrik De Smedt, RITCS (Royal Institute for Theatre, Cinema & Sound), Bruksela – ZEEZIN
PROWADZENIE: Tomasz Plata, Akademia Teatralna w Warszawie
14:20 – 15:00 WYKŁAD ZAMYKAJĄCY
- KEYNOTE: Richard Gough, University of South Wales, Cardiff – Śmiała wizja przyszłości: Szkoła teatru, który jeszcze nie powstał
15:00 – 15:10 Uwagi końcowe
Komitet naukowy i organizacyjny:
- Dr Tomasz Plata, Dziekan Wydziału Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej
- Zofia Smolarska
Sympozjum odbyło się w porozumieniu i przy serdecznym poparciu Instytutu Teatrologii Stosowanej w Giessen, a także przy wsparciu Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD) oraz Ambasady Republiki Federalnej Niemiec
Kto to był Erwin Axer?
Konferencja naukowa poświęcona wybitnemu reżyserowi, wieloletniemu wykładowcy warszawskiej szkoły teatralnej.
W 2017 roku obchodzono rocznicę stulecia urodzin Erwina Axera, wybitnego reżysera, pisarza, dyrektora teatrów, pedagoga warszawskiej szkoły teatralnej. Był to czas przypomnienia dokonań tego twórcy. Wydział Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza i Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie zdecydowały się na organizację Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Kto to był Erwin Axer?”.
Tytuł konferencji nawiązuje do tekstu o reżyserze autorstwa Jerzego Koeniga „Kto to jest Erwin Axer” (1975). Po latach zasadne okazało się powtórzenie tego pytania, ponieważ życie i twórczość Erwina Axera wymagają dalszych badań i analiz, a niektóre znane wątki jego biografii wymagają nowego spojrzenia. Badaczki i badacze z różnych ośrodków stworzyli wielokrotny portret tej fascynującej osobowości. Wśród prelegentów byli reprezentantki i reprezentanci m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego. warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych, lubelskiego Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, warszawskiego Instytutu Sztuki PAN, łódzkiej Szkoły Filmowej oraz warszawskiej Akademii Teatralnej.
________________________
PROGRAM KONFERENCJI
20 PAŹDZIERNIKA, piątek
10.00 – 11.45
* Henryk Izydor Rogacki – Axer i mit Galicji
* Agnieszka Marszałek – Lwów Erwina Axera
* Rafał Węgrzyniak – Wojna i Zagłada. Odbicie doświadczeń z lat 1939–1945 w przedstawieniach i pisarstwie Erwina Axera
12.00 – 14.00
* Marzena Kuraś – Erwin Axer. PIST. Tymon Terlecki
* Maria Napiontkowa – Gra? Z kim i po co? Axer a polityka kulturalna PZPR
* Zofia Smolarska – Teatr oświecony, czyli Erwina Axera „Listy ze sceny”
* Irina Gerasimenko – Dwa teatry. Erwin Axer i Gieorgij Towstonogow
15.00 – 17.00
* Magdalena Raszewska – Poprzednicy i kontynuatorzy Erwina Axera
* Małgorzata Piekutowa – „…wobec świadka, którym Ty jesteś”. O korespondencji Erwina Axera i Sławomira Mrożka
* Maryla Zielińska – Biblioteka Erwina Axera
* Paweł Płoski – Erwin Axer i publiczność
__________________________
21 PAŹDZIERNIKA, sobota
10.00 – 11.45
* Beata Guczalska – Aktorstwo według Axera – wstępne rozpoznanie
* Maria Dworakowska – Aktorka w teatrze Erwina Axera – Zofia Mrozowska
* Maria Napiontkowa – Mentor i wybraniec-buntownik. Axer i Łomnicki
* Barbara Osterloff – „Teatr to całość”. O scenografii Ewy Starowieyskiej
12.00 – 13.45
* Elżbieta Baniewicz – Przyjaźń dla, której warto się było urodzić. Erwin Axer i Jerzy Kreczmar
* Agata Wittchen-Barełkowska – Bernhard Axera
15.00 – 17.00
* Michał Smolis – „Wesele” w Nowym Jorku
* Marek Radziwon – Erwin Axer i Arturo Ui. Co robili obaj w teatrze Gieorgija Towstonogowa?
* Jagoda Hernik Spalińska – Światopogląd Erwina Axera
____________________________
Zespół organizacyjny konferencji: Paweł Płoski, Michał Smolis
Konferencję organizuje Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza przy wsparciu Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Konferencja była elementem obchodów stulecia urodzin Erwina Axera zainicjowanych przez Instytut Teatralny, Teatr Narodowy i Teatr Współczesny przy wsparciu finansowym MKiDN.
Kobiety w teatrze 1918-1989. Cicha obecność?
W dniach 23–24 kwietnia 2018 w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie odbyła się studencko-doktorancka konferencja naukowa „Kobiety w teatrze 1918-1989. Cicha obecność?”.
Współcześnie pozycja kobiet w teatrze polskim umacnia się. Coraz więcej kobiet decyduje się podjąć pracę jako reżyserki, dramatopisarki, dramaturżki. Coraz częściej to one nadają kierunek współczesnemu życiu teatralnemu w Polsce. Ta sytuacja skłoniła organizatorki konferencji do przyjrzenia się temu zjawisku w przeszłości.
Konferencja Kobiety w teatrze 1918-1989. Cicha obecność? skupiała się na problematyce obecności kobiet w historii teatru XX wieku. Większość referatów koncentrowała się na dwudziestoleciu międzywojennym. Kobiety aktywnie uczestniczyły w kształtowaniu ówczesnego teatru, wśród tematów referatów są nie tylko sylwetki wybitnych kobiet teatru, ale także spektakle o tematyce kobiecej, bohaterki dramatów czy działalność teatrów kierowanych przez kobiety.
PROGRAM KONFERENCJI
23 kwietnia 2018
11:00 – 12:30
- Otwarcie konferencji
- Małgorzata Łakoma (UJ) – Scenografia – rzeczownik, rodzaj żeński. Problem obecności kobiet-scenografek w historii teatru i zachodzące wokół tego zmiany.
- Alina Cywińska (UW) –Okulary Stanisławy Wysockiej. Pamiątki po artystce w Gabinecie Dokumentów Życia Społecznego Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie
- Karolina Dąbrowska (AT) – Kukiełki pod Barykadą – teatr z potrzeby serca
- Dyskusja
13:00 – 14:30
- Stanisław Godlewski (UAM) – Kim był Leonia Jabłonkówna
- Milena Kot – Niewystawione teksty dramatyczne Marii Morozowicz-Szczepkowskiej
- Monika Przespolewska (AT) – Nic się nie zmieniło? Dlaczego na „Cjankali” w reżyserii Leona Schillera odpowiedziano gazem łzawiący
15:30– 17:00
- Michał Smolis – Irena Eichlerówna (1908 – 1990) – ostatnia gwiazda teatru?
- Alicja Szemberska (UG) – „Zjawa aktorki tragicznej z XIX wieku”. Prowokacje Ireny Eichlerówny.
- Apolinary Rzońca – Legenda o ukochanej Niucie – performerce, publicystce oraz recytatorce skamandrytów
24 kwietnia
11:00 – 12:30
- Ksenia Lebiedzińska (IS PAN) –Wanda Osterwina wobec kultury popularnej dwudziestolecia międzywojennego
- Maciej Zaborski (UO) – Maria Dulęba zapomniana aktorka trudnych czasów
- Agata Łukaszuk (UG) – Nigdy nie można przewidzieć, ile szczęśliwych dni przed nami, czyli wszystko zaczyna się od Pohulanki. Nina Andrycz, Danuta Szaflarska i zabawa na 102!
13:00 – 14:30
- Krystyna Szymańska (AT) – Role Aleksandry Śląskiej w dramaturgii Leona Kruczkowskiego
- Marika Różańska (UMK) – Baba-dziwo. Tragikomedia Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej na deskach teatru
- Barbara Michalczyk (AT) – Tramwajem przez Warszawę, czyli o Teatrze Rybałt
Organizatorki konferencji: Ksenia Lebiedzińska, Barbara Michalczyk – Koło Naukowe WOT „Teatr in extenso”
Konferencja Zmiana – teraz!
- Czy przemoc musi być częścią kształcenia artystycznego?
- Jak w kontekście edukacji rozumieć odpowiedzialność za władzę?
- Jak zachować prawo do twórczych poszukiwań i gotowość do przekraczania granic, nie naruszając BHP pracy twórczej?
- Jak budować relacje uwzględniające podmiotowość każdej ze stron?
- Jak ruch #MeToo zmienia teatr?
- Jakich umiejętności potrzebują wyemancypowani aktorzy i aktorki?
- Jak negocjować zasady pracy twórczej w szkole i w teatrze?
Na konferencji postawimy te pytania, przyglądając się kształceniu w domenie teatru i sztuk performatywnych w kontekście zmian, jakie w ostatnich latach zachodzą w samym teatrze. Obserwujemy przybierającą na sile dyskusję nad zmianą modelu pracy i produkcji, związaną z emancypacją aktorów, upodmiotowieniem zespołu teatralnego i rewizją relacji władzy. Teatr zmaga się więc z własną hierarchiczną strukturą, uwzględniając jej ekonomiczny, genderowy, klasowy czy etniczny wymiar. Szczególnym kontekstem tego procesu pozostaje teatralna odsłona ruchu #MeToo, która postawiła pytania o przemoc seksualną, także tą związaną z modelem mistrza – genialnego artysty, którego nieograniczona wolność traktowana była jako najwyższa wartość procesu twórczego.
Jak szkoły teatralne odpowiadają na te zmiany? Czy są gotowe, żeby krytycznie przyjrzeć się własnym mechanizmom i relacjom władzy? Czy pozostając w kontakcie z tradycją, potrafią przekształcać swoje procedury i metody pracy tak, by otwierać się na zachodzące procesy? Czy wspierają podmiotowość i emancypację kształcących się twórców i twórczyń, otwierając przestrzeń dla tak dziś istotnej demokratyzacji życia społecznego?
Zapraszamy do rozmowy w międzynarodowym gronie przedstawicieli europejskich szkół teatralnych, która pozwoli nam zdiagnozować sytuację i zastanowić się, jak tworzyć skuteczne rozwiązania systemowe. Jak kształtować politykę antydyskryminacyjną i antyprzemocową, by wspierać budowanie twórczych i podmiotowych relacji, a przy tym jak najlepiej przygotowywać do pracy w teatrze? Otworzymy platformę wymiany doświadczeń, porozmawiamy o konkretnych rozwiązaniach, o potrzebach i kierunkach zmian. Postaramy się zaprojektować dalsze wspólne działania.
Przerywamy milczenie. Zmiana – teraz!
PROGRAM
PONIEDZIAŁEK 7 PAŹDZIERNIKA
10.00 – 11.00
Wojciech Malajkat Rektor Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza
Otwarcie Konferencji
Adam Bodnar Rzecznik Praw Obywatelskich
#MeToo w Polsce – wnioski z badań i raportów Rzecznika Praw Obywatelskich
Alina Czyżewska Sieć Obywatelska Watchdog Polska
„W teatrze nie ma demokracji”. Serio?
11.30 – 14.30
GLASGOW | Królewskie Konserwatorium Szkocji
Zmiana krajobrazu. Prywatność, zasady postępowania, profesja: dlaczego zmiany w kształceniu aktorów w świetle ruchu #MeToo są ważne.Prezentacja i warsztat aktorski
Vanessa Coffey, Hilary Jones, Mccallister Selva, Thomas Zachar
14.30 – 15.30 PRZERWA OBIADOWA
15.30 – 16.30
PARYŻ | Narodowe Wyższe Konserwatorium Sztuk Dramatycznych
Zmiana oblicza teatru francuskiego. Jak teatr powinien reprezentować dynamikę zmieniającego się społeczeństwa?
Grégory Gabriel, Elliot Marès
16.45 – 18.00
WARSZAWA | Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza
Sojuszniczki. Jak przerwałyśmy milczenie i zrobiłyśmy dokumenty.
Agata Adamiecka, Agata Koszulińska, Marta Miłoszewska, Weronika Szczawińska, Beata Szczucińska, Małgorzata Wdowik
19.00
JAK MOŻEMY DALEJ DZIAŁAĆ? OTWARTA ROZMOWA
WTOREK 8 PAŹDZIERNIKA
10.00 – 10.15 PODSUMOWANIE DNIA POPRZEDNIEGO
10.15 – 11.45
MAASTRICHT | Akademia Teatralna
Między kanoniczną tradycją teatralną a zmieniającą się dynamiką kulturową na przykładzie Holandii i Flandrii. Praktycy – pedagodzy – studenci: dialog.
Emma Buysse, Henk Havens, Bert Luppes, Lieke van der Vegt
SANKT PETERSBURG | Rosyjski Państwowy Instytut Sztuk Scenicznych
Występ solowy rozumiany jako jeden z czynników określających artystyczne znaczenie aktora.
Wieniamin Filsztyński
12.00 – 13.00
ŁÓDŹ | Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa Telewizyjna i Teatralna im. L. Schillera
Co mówimy do ludzi. O psychodynamice pracy na planie i jak wpływa ona na pracę z aktorem.
Jagoda Szelc
13.00 – 14.30 PRZERWA OBIADOWA
14.30 – 16.30
KRAKÓW | Akademia Sztuk Teatralnych im. S. Wyspiańskiego
AKTORKI, czyli przepraszam, że dotykam.
Iga Gańczarczyk, Iwona Kempa, Michał Telega
WROCŁAW | Akademia Sztuk Teatralnych im. S. Wyspiańskiego (FILIA)
Dwa spojrzenia na funkcjonowanie Wydziału Lalkarskiego Akademii Sztuk Teatralnych – z zewnątrz i z wewnątrz.
Agata Kucińska, Martyna Majewska
17.00
PODSUMOWANIE KONFERENCJI
Kilka słów o Konradzie Swinarskim.
Konrad Swinarski urodził się 4 lipca 1929 roku w Warszawie. W warszawskiej PWST – dziś Akademii Teatralnej – studiował reżyserię i wciąż pozostaje jednym z najwybitniejszych absolwentów wydziału reżyserii. W Warszawie zaczynał, reżyserując w Teatrze Dramatycznym, Współczesnym, Ateneum, Żydowskim czy Operze Warszawskiej. I z Warszawy ruszał w świat – na stypendia zagraniczne, a potem do Berlina, Lubeki i Tel Awiwu, żeby tam reżyserować.
To chyba wystarczające argumenty, by z okazji jego 90. urodzin zorganizować konferencję właśnie w Akademii Teatralnej w Warszawie.
O Konradzie Swinarskim powiedziano i napisano już wiele, ale jego fenomen oraz niemożność uchwycenia go jako człowieka i artysty stwarza wielką pokusę, żeby próbować odpowiedzieć na kolejne pytania, mimo że odpowiedziami na nie często są kolejne pytania. Okazuje się jednak, że wciąż jest jeszcze sporo miejsca na nowe przemyślenia, interpretacje i nowe czynniki zapalne do dyskusji. Także ze strony tych, którzy nie widzieli spektakli Konrada Swinarskiego na żywo.
Zapraszamy 14 listopada 2019r. do Akademii Teatralnej na konferencję oraz spektakl przygotowywany specjalnie na tę okazję przez studenta trzeciego roku reżyserii – Sławomira Narlocha, wraz ze studentami Wydziału Aktorskiego AT i z muzyką Jakuba Gawlika.
- prof. Joanna Walaszek, UJ – Konrad Swinarski w Teatrze Dramatycznym (1958-1962)
- Jan Karow, AT – Rola skończona – pierwsze i ostatnie „Wyzwolenie” Jerzego Treli
- dr Magdalena Rewerenda, UMK – „Sezon: Swinarski”. Problematyczny mit Konrada
12:00-14:00
- dr Maria Napiontkowa, IS PAN – Wspólni aktorzy Konrada Swinarskiego i Jerzego Jarockiego
- dr hab. Beata Guczalska, AST – Konrad Swinarski: świat jako wróg
- dr Paweł Zarychta, UJ – „Butów potrzebuję najpilniej.” – O listach Konrada Swinarskiego do ciotki
- Krystyna Szymańska, IT – „Konradku Kochany…”, czyli o przyjaźni (nie tylko epistolograficznej) Konrada Swinarskiego i Erwina Axera
15:00-16:15
- Dorota Kozińska, AT – Konrad Swinarski w operze – nieukończony proces powstawania
- Zuzanna Olbinska, AT – Dlaczego nie słyszymy muzyki w teatrze?
- dr hab. Rafał Augustyn, UWr – Wokół „Pluskwy”
16:30-17:30
- dr hab. Łucja Demby, UJ – Teatr jako sposób przekazywania myśli. Refleksje teoretyczne Konrada Swinarskiego
- Stanisław Godlewski, UAM – Scenografie w teatrze Konrada Swinarskiego
- dr Elżbieta Baniewicz, PWSFTviT – Czy Konrad Swinarski lubił ludzi?
19:00
Spektakl urodzinowy „Kilka monologów i piosenek na podstawie czterech cytatów”, reż. Sławomir Narloch