10 lat temu zmarł Jerzy Koenig

Był krytykiem, redaktorem, tłumaczem, dyrektorem Teatru TV, a także Ojcem Założycielem WOT. 11 lipca mija 10. rocznica jego śmierci.

Jerzy Koenig był wykładowcą warszawskiej szkoły teatralnej przez ponad 40 lat – współpracował ze wszystkimi warszawskimi wydziałami.

W 1966 roku rozpoczął pracę na Wydziale Aktorskim w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie.

W 1972 roku został prodziekanem Wydziału Aktorskiego (dziekanem był Andrzej Łapicki).

W 1975 roku został prorektorem PWST (rektorem był Tadeusz Łomnicki).

W 1975 roku uruchomił Wydział Wiedzy o Teatrze, którego dziekanem był do roku 1981.

W roku akademickim1981/1982 był prodziekanem Wydziału Reżyserii (dziekanem był Zbigniew Zapasiewicz).

Ponownie kierował Wydziałem WOT w latach 1985–1987 jako pełnomocnik rektora ds. WOT, a następnie jako dziekan w latach 1987–1990 i 1993–1996.

W roku 2002 przeszedł na emeryturę – jednak do śmierci pozostał wykładowcą na Wydziale Wiedzy o Teatrze warszawskiej Akademii Teatralnej.

 

JERZY KOENIG

Jerzy Koenig urodził się 21 listopada 1931 roku w Łodzi. Ojciec Erwin był prawnikiem, matka Anna urzędniczką. Ukończył Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego w Łodzi (1951). W 1949 roku wstąpił do ZMP. Do 1954 studiował filologię na Uniwersytecie Łódzkim. Studia ukończył na Uniwersytecie Warszawskim (1955). Od 1954 pracował jako korektor w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych. W tym czasie był uczestnikiem prac Koła Młodych Krytyków przy SPATiF-ie (pod opieką Edwarda Csató). W 1955 roku debiutował na łamach „Teatru”.

W 1956 roku został członkiem redakcji „Dialogu”, w której pracował z przerwami do 1991 roku – przechodząc wszystkie stopnie kariery redakcyjnej: młodszy redaktor, starszy redaktor, kierownik działu, zastępca redaktora naczelnego, redaktor naczelny, przewodniczący kolegium redakcyjnego. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych współpracował z „Nową Kulturą”, „Przeglądem Kulturalnym”, „Radarem”, „Anteną” i „Kulturą”. Jako konsultant zaczął współpracę z Teatrem Telewizji, Teatrem Polskiego Radia oraz PAP. Od 1958 roku nieregularnie współpracował z „Pamiętnikiem Teatralnym”. W latach 1961–1962 pełnił funkcję kierownika literackiego Teatru Narodowego (pod koniec dyrekcji Władysława Daszewskiego).

W roku 1966 przeszedł z „Dialogu” do dwutygodnika „Współczesność”, gdzie do 1968 roku był kierownikiem działu teatru i filmu. W latach 1966–1968 był też członkiem zespołu redakcyjnego „Miesięcznika Literackiego”. W 1966 roku rozpoczął pracę na Wydziale Aktorskim w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie.

W roku 1968 – po śmierci Edwarda Csato – został redaktorem naczelnym dwutygodnika „Teatr” (do 1971). Na krótko (1968–1969) został redaktorem naczelnym kwartalnika „Teatr Lalek” oraz „Almanachu Sceny Polskiej” (sezon 1967/1968). W latach 1969–1970 był recenzentem „Expressu Wieczornego”, popularnego dziennika.

W 1972 roku wrócił do redakcji „Dialogu” (na stanowisko zastępcy redaktora naczelnego; redaktorem naczelnym był Konstanty Puzyna). W tym roku zatrudniono go etatowo w PWST na stanowisku docenta kontraktowego. Wtedy został prodziekanem Wydziału Aktorskiego (dziekanem był Andrzej Łapicki). Od 1972 roku pełnił funkcję kierownika literackiego Teatru Dramatycznego m.st. Warszawy (dyrektorem był Gustaw Holoubek).

W 1975 roku został prorektorem PWST (rektorem był Tadeusz Łomnicki). Wtedy też uruchomił Wydział Wiedzy o Teatrze, którego dziekanem był do roku 1981 (ponownie kierował Wydziałem w latach 1985–1987 jako pełnomocnik rektora ds. WOT, a następnie jako dziekan w latach 1987–1990 i 1993–1996). W roku akademickim 1981/1982 był prodziekanem Wydziału Reżyserii (dziekanem był Zbigniew Zapasiewicz).

W latach 1983–1985 i 1987–1994 był redaktorem naczelnym Naczelnej Redakcji Teatru Telewizji. W latach osiemdziesiątych był konsultantem literackim Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (1982–1985) i kierownikiem literackim Teatru Wybrzeże w Gdańsku (1985–1986).

W latach 1989–1990 – po śmierci Konstantego Puzyny – był redaktorem naczelnym miesięcznika „Dialog”. W latach dziewięćdziesiątych publikował w „Obserwatorze Codziennym”, „Zeszytach Literackich”, „Teatrze”.

W 1994 roku nastąpiła zmiana jego zatrudnienia w TVP – po likwidacji stanowiska redaktora naczelnego został redaktorem programującym ds. Teatru Telewizji w Agencji Produkcji Teatralnej i Filmowej. Z funkcji odszedł w 1998 roku.

W 1998 roku został kierownikiem literackim Starego Teatru w Krakowie (dyrektorem był Jerzy Bińczycki). Po nagłej śmierci Bińczyckiego – jeszcze w roku 1998 – przyjął funkcję dyrektora artystycznego tego teatru. Funkcję pełnił do 2002 roku.

Przez całe życie aktywnie działał w polskim życiu teatralnym. Był doradcą, konsultantem, prelegentem, jurorem, członkiem niezliczonych komisji i rad artystycznych. Jurorował m.in. na festiwalach w Kaliszu, Katowicach, Opolu, Szczecinie, Toruniu, Wrocławiu. Po 1990 roku były członkiem m.in. komisji artystycznej Warszawskich Spotkań Teatralnych (do 2000), Rady Teatru Ministerstwa Kultury i Sztuki (1990–1992), Rady Kultury przy Prezydencie RP (1992–1995), kapituły Nagrody Prezydenta RP za Twórczość dla Dzieci i Młodzieży „Sztuka Młodym” (2002––2005), Rady Artystycznej Związku Pracodawców Unia Polskich Teatrów (od 2003). W latach 1992–1999 pełnił funkcję przewodniczącego jury Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Kontakt” w Toruniu.

W roku 2002 przeszedł na emeryturę, ale pozostał wykładowcą na Wydziale Wiedzy o Teatrze warszawskiej Akademii Teatralnej.

W latach 2006–2007 publikował w „Teatrze” i „Dzienniku. Polska Europa Świat”.

W ciągu całego życia należał do wielu organizacji: do ZMS, ZLP, SDP, Klubu Krytyki Teatralnej, PZPR (POP przy PWST), SD PRL, TPPR (przewodniczący Zespołu Teatralnego przy Zarządzie Głównym), NSZZ „Solidarność” (w redakcji „Dialogu”), Ursynowsko-Natolińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego.

W 1978 roku wydał jedyny tom swoich tekstów – Rekolekcje teatralne. W 2013 roku ukazał się drugi tom jego tekstów Kto ma mieć pomysły? Szkice i felietony teatralne.

Był redaktorem książek: Teatry studenckie w Polsce (1968), Antologia dramatu (1976), Notatki reżysera i proklamacje artysty Aleksandra Tairowa (1979), Spotkania z Meyerholdem (1981), Przed rewolucją Wsiewołoda Meyerholda (1988).

Tłumaczył z języka rosyjskiego i niemieckiego sztuki m.in. Eligija Stawskiego (Przyciąganie ziemskie), Michaiła Szatrowa (Szósty lipca), Petera Hacksa (Historia o starym wdowcu z roku 1637, razem z Konstantym Puzyną), Ignatija Dworieckiego (Człowiek znikąd), Aleksandra Gelmana (Protokoł pewnego zebrania partyjnego, Ławeczka, My, niżej podpisani), Giennadija Mamlina (Dzwony), Ursa Widmera (Top Dogs). Przetłumaczył też wiele artykułów i tekstów dotyczących historii teatru rosyjskiego.

Laureat m.in. Nagrody Krytyki Teatralnej SDP (1975), Nagrody Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej za przekłady z literatury rosyjskiej (1976), nagrody tygodnika „Przyjaźń” za osiągnięcia w prezentacji dramaturgii radzieckiej na scenach polskich (1976) i za przekłady z literatury rosyjskiej i radzieckiej (1986), Nagrody Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji (1988), Super Wiktora (1993). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1986) i Krzyżem Oficerskim (2003) Orderu Odrodzenia Polski. W roku 2006 otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia twórcze i dydaktyczne.

Zmarł w Warszawie, 11 lipca 2008 roku.

 

 

autor noty biograficznej: Paweł Płoski

fot. Tomasz Słupski www.tomekslupski.com