SIENKIEWICZ I TEATR
redakcja naukowa Anna Kuligowska-Korzeniewska

Książka zawiera prace studentów i wykładowców warszawskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza powstałe w stulecie śmierci pisarza. Naszym zamiarem było ukazanie wielorakich związków Sienkiewicza z teatrem. Wszak debiutował w roku 1869 w „Przeglądzie Tygodniowym” jako recenzent teatralny. Na łamach ówczesnej prasy domagał się od dramatopisarzy przestrzegania tzw. życiowej prawdy i moralnego przesłania. Dlatego tak gwałtownie zareagował na początku XX wieku na „pesymistyczno-zmysłowy” kierunek najnowszej dramaturgii, określając ją słynnym mianem „ruja i poróbstwo”, co wywołało niekończące się – do dzisiaj – spory o miejsce Sienkiewicza w literaturze polskiej. Jako krytyk Sienkiewicz przynależał do „epoki gwiazd”, zachwycając się kunsztem aktorów i ich oddziaływaniem na publiczność. Do historii teatru weszło jego sprawozdanie z amerykańskiego debiutu Heleny Modrzejewskiej w roli Adrianny Lecouvreur w San Francisco (20 sierpnia 1877). Z myślą o Modrzejewskiej napisał dramat „Na jedną kartę” (1879), który zyskał umiarkowane powodzenie. Z pozostałych czterech tytułów (poddanych krytycznej analizie przez studentów AT) tylko jednoaktowa komedia Zagłoba swatem (1900) znalazła się na scenach polskich z okazji 25-lecia twórczości pisarza. Niewątpliwym powodzeniem cieszyły się od lat 80. XIX wieku adaptacje Sienkiewiczowskich nowel i powieści. Ich liczba przekroczyła dwieście, jeśli uwzględni się tzw. żywe obrazy, opery, balety, pantomimy, widowiska cyrkowe oraz wersje radiowe i telewizyjne. Na czoło w Polsce – z powodów patriotycznych – wysunęła się oczywiście Trylogia, zaś we Włoszech – „Quo vadis” (23 opery, operetki i musicale). W XXI wieku młodzi autorzy i reżyserzy dokonują rewizjonistycznej interpretacji zarówno biografii Noblisty, jak jego najsłynniejszych dzieł prozatorskich.

Anna Kuligowska-Korzeniewska